muradiye külliyesi ne demek?
Muradiye Külliyesi, Sultan 'ın
'da 1425-1426 yıllarında yaptırdığı külliye.
Bulunduğu semte de ismini verir.
Şehrin etrafa doğru yayılmasını ve açılımını sağlamak amacıyla
yaptırılan külliye, ,
hamam, medrese, imaret ve sonraki yıllarda yaptırılmış 12 türbeden
oluşur. Sonraki yıllarda çok sayıda hanedan mensubunun gömülmesiyle
saraya ait bir kabristan görünümü kazanmış ve İstanbul’dan sonra en çok
saraylıyı barındıran ikinci hazire haline gelmiştir. Bursa'nın
çeşitli istimlaklerle kaldırılan mezar taşları ve türbelerinin
kitabeleri de caminin haziresine getirilmiştir.
Külliye, 2014 yılında “Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun
Doğuşu” 'nın
bileşenlerinden birisi olarak
Dünya Mirası Listesi'ne
girmiştir.
Külliye yapıları
Külliyenin ana binası . Zaviyeli camiler
formundadır. İki minarelidir. Girişte, tavanda yer alan yirmi dört kollu
yıldızlardan gelişen geometrik süslemeli muhteşem ahşap göbek 1855’ten
sonra yapılan onarım esnasında monte edilmiştir. Ahşap müezzin
ile üslubundaki
alçıdan mihrabı ve minarelerinden batıda olanı da 1855 depreminden sonra
yapılmıştır.
16 hücreli medrese yapısı caminin batısındadır. Tipik bir erken dönem
medresesi olan yapı 1951’de restore edilmiş ve uzun zaman Verem Savaş
Dispanseri olarak kullanılmıştır. Günümüz de Kur'an ve El Yazmaları
Eserleri Müzesi olarak kullanılır.
Caminin 20 m. kadar kuzeydoğusunda bulunan imaret moloz taştan inşa
edilip alaturka kiremitle kaplanmıştır. Günümüzde lokanta olarak
hizmet verir.
Çok basit ve sade bir yapı olan hamam, soğukluk, ılıklık, iki
ve bölümlerinden
oluşur. 1523, 1634 ve 1742 yıllarında onarılan ve uzun yıllar depo
olarak kullanılan yapı; günümüzde Engelli Merkezi’dir.
Restorasyonu
cami hafifçe
zedelenmiş, minaresi yarılmış, türbe kubbesi ayrılmış, medresenin
dershane ve duvarları zarar gördüğü için külliye büyük bir onarım
geçirmiştir.
2012 yılında başlatılan üç aşamalı restorasyonda ise ilk aşamada 12
türbe dış kubbelerinin kurşun kaplama yenileme çalışması, ikinci aşamada
külliye için ,
ve restorasyon çalışması yapılmış;
üçüncü aşamada Fresk üstü alçıların kazınarak alttaki zamana ait
ve hattat yazıların sanat eserleri özgün ve
orijinal haliyle tek tek ortaya çıkarılması başlatılmıştır. Külliye,
2015 yılında restorasyon sona erdiğinde Külliye ziyarete açılmıştır.
Türbe topluluğu
Külliye içinde 'ın tek başına yattığı
türbe dışında şehzadelere ait 4, sultan eşlerine ait 4, şehzade eşlerine
ait bir türbe yaptırılmıştır ve bu türbelerde değişik tarihlerde 8
şehzade, 7 şehzade oğlu, 5 şehzade kızı, 2 sultan eşi ve 1 sultan kızı
bir arada gömülmüşlerdir. Ayrıca hanedan üyesi olmayan saray
mensuplarının defnedildiği iki de açık türbe mevcuttur. Şehzade Mahmut
türbesi dışındaki tüm türbelerin güney duvarlarında mihrap nişi bulunur.
Türbelerin hiçbirinde mumyalık yoktur.
- II. Murad Türbesi, külliyedeki türbelerin en büyüğüdür. 1451’de
’de hayatını kaybeden Sultan Murat için
oğlu II. Mehmet tarafından yaptırılmıştı (1453). Sultan II. Murad
1442’de kaybettiği büyük oğlu
’in yakınına gömülmek
istediği için cenazesi Edirne'den Bursa’ya getirilmiş ve vasiyeti
gereği naaşı sanduka veya lahit içine konulmadan doğrudan toprağa
gömülmüş; türbesi ise vasiyeti gereği üzerine yağmur yağması için
üstü açık, hafızların Kur'an okuması için de etrafı galerili olarak
düzenlenmiştir. Sade türbenin en görkemli yeri, girişindeki revakın
üzerine örten saçaktır. 2015 yılında tamamlanan restorasyon
çalışmalarında yapının iç duvarlarında geç dönem barok ve ’ne ait motifler tespit
edilmiştir. II. Murad’ın vasiyeti gereği yanına hiçbir gömü
yapılmamıştır; oğlu Şehzade Alaaddin ile kızları
ve Hatice
sultanlara ait sandukalar, II. Murat türbesinin içinden geçilerek
ulaşılan sade odada bulunmaktadır.
- Ebe (Gülbahar) Hatun Türbesi, II. Mehmet'in ebesi için yapılmış
olduğu düşünülen bir açık türbedir. Gülbahar Hatun’un kesin kimliği
hakkında bilgi yoktur ancak burada yatan kişinin Fatih’in ebesi
olduğu düşüncesi gelenek haline gelmiştir. 1420'lerde yapıldığı
düşünülür. Bursa’daki hanedan türbeleri içinde en mütevazı olanıdır.
- Hatuniye türbesi, II. Mehmet'in annesi için 1449'da inşa edilmiş türbedir.
Türbedeki iki sandukadan ikincisinin kime ait olduğu belli değildir.
- Gülşah Hatun türbesi, Fatih Sultan Mehmet’in eşlerinden için 1480’lerde yaptırılmıştır. Sade
ve küçük yapının kalemişleri ve süslemeleri silinmiş, günümüze
ulaşamamıştır. Türbedeki ikinci sandukanın üzerine Bayezid’in oğlu
Şehzade Ali’nin adı var ise de kayıtlarda Bayezid’in bu isimde bir
şehzadesine rastlanmamıştır.
- külliyenin en
zengin süslemeleri olan türbesidir. Duvarlar yerden 2.35 m.
yüksekliğe kadar firuze ve lâcivert altıgen çinilerle kaplıdır. Bu
türbe ’in oğlu
için
1479’da yapılmıştı. 1499’da Cem Sultan’ın cenazesinin Bursa’ya
getirilip buraya defnedilmesinden sonra daha çok Cem Sultan türbesi
adıyla anılmaya başladı. İçindeki dört adet mermer sandukada
Fatih'in oğlu Şehzade Mustafa, ve Şehzade Cem dışında II. Bayezid'in
sağlığında hayatını kaybetmiş olan oğulları Şehzade Abdullah ve
medfundurlar.
Duvarlar yerden 2.35metre yüksekliğe kadar firuze ve lacivert
altıgen çinilerle kaplıdır, çinilerin çevreleri yaldızla
stampalıdır. Kemerler, ,
ve kubbe gibi çini olmayan
yerler kalemişleri ile donatılmıştır, bilhassa servi motifleri
malakari tekniğindedir.
<!-- -->
- Şehzade Mahmut türbesi, II. Bayezid'in 1506'da hayatını kaybeden
oğlu için annesi Bülbül
Hatun tarafından Mimar Yakup Şah ve yardımcısı Ali Ağa’ya
yaptırılmıştır. Şehzade Mahmut'un, tahta çıktığında
boğdurulan (1512) Orhan ve Musa adlı iki oğlu ve sonra da Bülbül
Hatun bu türbeye defnedilmiştir. Çinileriyle Muradiye’nin en zengin
kümbetlerindn birisidir.
- II. Bayezid'in eşlerinden 'un türbesinde kızı Kamer Hatun ve
Kamer Hatun’un oğlu Osman'ın sandukaları da mevcuttur.
- II. Bayezid’in eşlerinden ’un
türbesi 15. yüzyıl sonlarında yapılmıştır.
- Şehzade Ahmet türbesi, Yavuz Sultan Selim’in 1513 tarihli bir
fermanıyla inşa edilmiştir. Mimarı Alâaddin, bina emîni Bedreddin
Mahmud Bey, kâtipleri de Ali, Yusuf, Muhiddin ve Mehmed
efendilerdir. Son bilgilere göre türbede ’in tahta çıktığından
boğdurttuğu kardeşleri ve
ile henüz babaları
tahtta iken hayatını kaybetmiş olan , Şehenşah ile Ahmed’in
anneleri Bülbül Hatun, Şehenşah’ın oğlu Mehmed gömülüdür. Türbenin
diğer sandukanın kime ait olduğu ihtilaflı olmakla birlikte Şehzade
Ahmet’in kızı Kamer Sultan’a ait olduğu düşünülmektedir.
- Şehzade Şehenşah’ın eşi, Mehmet Çelebi’nin de annesi olan Mükrime
Hatun (ö. 1517) ayrı bir türbede yatar.
- Şehzade Mustafa türbesi tarafından
inşa ettirilmiştir (1573). Babası tarafından 1553’te boğdurulan
’nın Bursa’da başka bir
yere defnedilmiş cenazesi daha sonra bu türbeye nakledilmiştir.
Türbede Şehzade Mustafa'nın annesi 'a, 'e ve 'in 3 yaşında boğdurulan oğlu
Şehzade Murat'a ait sandukalar da bulunmaktadır. Türbeyi
diğerlerinden ayıran en belirgin özelik, altın yaldız işlemeli
ayetlerin yazılı olduğu orijinal duvar çinileridir. Hassa
mimarlarından Mimar Mehmed Çavuş tarafından yapıldığı bilinen bu
türbede, Bursa türbelerinde genellikle bulunan mihrap yoktur.
Girişin iki yanındaki duvarların iç köşelerine birer niş ve birer
dolap yerleştirilmiştir.
- Bir açık türbe olan Saraylılar Türbesi'nin Mahidevran Sultan'ın iki
ablasına ait olduğu düşünülür.
Kaynakça
Orijinal kaynak: muradiye külliyesi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler